Bouwdata

Waarom een gestructureerde aanpak ook bij een ontwerpwedstrijd de samenwerking bouwheer en architect kan verbeteren

Dit laatste artikel in onze reeks over de whitepaper I ‘Eénduidig framework voor nacalculatie en 5D BIM’ – 3de editie, biedt een visie op hoe architectuurwedstrijden aangepast kunnen worden voor een digitale, meer gestructureerde en transparantere bouwsector.

Huidige situatie in ontwerpwedstrijden

In de praktijk ervaren architecten dat bouwheren vaak veel meer eisen stellen dan wat de doelstelling van een architectuurwedstrijd zou moeten zijn: een betrouwbare partner vinden die de visie van de bouwheer in de gebouwde omgeving vorm kan geven. Soms wordt er om BIM-modellen gevraagd, maar deze worden zelden voldoende vergoed. Architecten voegen deze vaak zelf toe om een voorsprong te krijgen, maar dit leidt tot onrealistische verwachtingen van zowel de architect als de bouwheer. De risico’s en niet vergoede kosten van deze extra inspanningen resulteren in verwarring en spanning tijdens de ontwerpfase waarbij de bouwheer uiteraard nog flink wil kunnen wijzigen maar de architect op de rem gaat staan.

De problematiek van BIM-modellen met parameters

BIM-modellen bieden veel voordelen in latere fases van het project, maar in de ontwerpfase kunnen ze juist belemmerend werken. BIM-modellen vol met parameters zijn complexer dan traditionele DWG-tekeningen omdat ze veel intrinsieker in elkaar zitten. Deze verwevenheid maakt het moeilijker om snelle aanpassingen door te voeren, vooral als het ontwerp nog in volle beweging is. Waar een DWG-tekening gemakkelijk kan worden aangepast, leidt een wijziging in een dergelijk BIM-model tot ingrijpende veranderingen die veel meer tijd en middelen vereisen. Dit maakt het moeilijk om flexibel te blijven in die vroege ontwerpstadia waar de bouwheer nogal eens van gedacht kan veranderen.

Het vergeten onderdeel in een wedstrijd

Een belangrijk onderdeel van de wedstrijd is dat de bouwheer duidelijk maakt welke oppervlaktes nodig zijn voor het project én wat hij bereidt is om te betalen voor welk soort oppervlakte! Dit kan je doen met een eenvoudig stappenplan.

1. Eerste vraag: hoeveel netto m² heb je nodig voor de eigen activiteiten. Stel, je hebt 1000m² primaire ruimte (PA) nodig.
   Maar je moet ook nog rondwandelen (CA), naar het toilet gaan (AA) en technische installaties (TA) hebben steeds meer plaats nodig. Je moet dus meer bouwen dan je strikt genomen nodig hebt. De eerste eis is dus hoeveel m² je hiervoor veil hebt bv. 25%. Dit wil zeggen dat het ontwerp een maximale Net Room Area van 1250m² mag hebben.
2. Rond de ruimtes uit stap 1 staan muren. Deze nemen ook plaats in. Dit is de tweede eis: hoeveel vloeroppervlakte mag de ontwerper daar aan spenderen? De nagenoeg onmogelijke eis uit Nederland van 8%? De standaard eis van 10%? Of de meer realistische 12 à 15%? Stel we gaan voor 12%. Dit brengt de Gross Floor Area type A op 1400m².
3. Als bouwheer wil je geen “13 in een dozijn” ontwerp. Maar dit kost ook geld! M.a.w. als derde eis bepaal je hoeveel vrijheid de architect krijgt voor vides e.d. Stel je bent bereid 5% extra “vloer” oppervlakte hiervoor te betalen. Dit brengt de Level Area op 1470m².
4. Ten slotte, als je ook buitenruimtes wenst, moet je bepalen welk soort je wenst. Immers, een inpandig terras met luxe afwerking (Gross Floor Area type B) kost stukken meer dan een simpel uitkragend balkon met een stalen leuning (Gross Floor Area Type C). Dit vormt de vierde eis van het objectief aftoetsbare kader waarbinnen de architect moet werken.

Hoe de bouwheer een weloverwogen keuze kan maken

Een bouwheer kan een betrouwbare concept partner kiezen door tijdens de ontwerpwedstrijd enkel volgende zaken te eisen:

• Een massamodel dat aantoont dat het programma van eisen (PvE) gerealiseerd kan worden op het terrein of in het te verbouwen gebouw. Dit is de basis voor een eerste toetsing van de benodigde fondsen.
• Een raming d.m.v. elementclusters op basis van dit massamodel met kostenkengetallen die een realistisch inzicht geven in de kosten.
• Enkele schetsen van hoe het massamodel in de omgeving zou passen, voor een “look & feel” van het ontwerp.
• Een bundel referentieprojecten die de ontwerpstijl van de architect duidelijk maakt.

Waar wachten we op?

Deze aanpak biedt een aanzienlijke meerwaarde voor architecten en bouwheren. Door vooraf duidelijke eisen te stellen, kunnen architecten hun werk beter afstemmen en bouwheren profiteren van transparantie in kosten en verwachtingen. Dit voorkomt onrealistisch werk zonder vergoeding en creëert een win-winsituatie voor beide partijen. De voorgestelde methodologie versterkt de samenwerking, wat de basis is voor het succes van het project.

👉 Waarom zouden we wachten om deze verbeteringen nu al toe te passen?